29 apr 2011

Philip Kerr is de nieuwe Chandler

Philip Kerr is een Schotse thriller-schrijver die een snel groeiende schare fans over de hele wereld weet aan te spreken met zijn serie over privé-detective Bernie Gunther. Zijn boeken spelen zich af in de jaren na de Tweede Wereldoorlog, in een totaal kapot gebombardeerd Berlijn en een gedesillusioneerd Duitsland. Oorlogsmisdadigers proberen te ontkomen aan de geallieerden en hun oorlogstribunalen. Ze vluchten naar alle uithoeken van de wereld waar fascistoïde dictators en geheime netwerken van Nazi-tuig hen bescherming bieden. Maar Gunther spoort ze op en achtervolgt ze, onverstoorbaar en met ware doodsverachting. In flashbacks tekent Kerr Hitlers sinistere Duitsland van voor en tijdens de oorlog en na lezing van ieder deel wordt het moeilijker de menselijke soort nog met enig respect te blijven bezien. Met dit effect op de lezer spreekt het bijna vanzelf dat Philip Kerrs werk qua sfeer en thema geassocieerd wordt met de Film Noir.

Film noir is eigenlijk niet zozeer een genre, maar een stijl van filmen die vanaf begin jaren '40 tot eind '50 werd beoefend, vooral in de VS. De 'klassieke periode' van de Film noir begint met John Hustons The Maltese Falcon in 1941. Film noirs zijn doorgaans in zwart-wit opgenomen, spelen in een grote stad en er heerst een sfeer van  vervreemding, ontgoocheling, pessimisme, paranoia, morele ontwrichting  en corruptie. De hoofdpersoon is bijna altijd een eenling, cynisch en hard, een man die zijn idealen reeds lang met het grofvuil heeft meegegeven. Hij ontmoet gaandeweg een -fatale?- vrouw, die er qua geestesgesteldheid niet veel zonniger aan toe is, en tussen hen spelen zich verwikkelingen af die zelfs de grootste romantici onder ons de hoop ontnemen. De term Film Noir is geïntroduceerd door de Franse criticus Nino Frank, die de donkere stijl van het nieuwe Amerikaanse genre vergeleek met een detective-serie die 'Serie Noir' heette. Het literaire 'Noir' genre is geïnspireerd op het werk van Amerikaanse misdaadauteurs als Dashiell Hammett en Raymond Chandler, de films die erop geënt zijn werden gedraaid in contrastrijk zwart-wit met lange schaduwen zoals gebruikelijk in de Duitse expressionistische film [Fritz Lang]. Op het genre hebben allerlei invloeden ingewerkt.... we noemen o.a.: [ de vormgeving van ] de film Citizen Kane van Orson Wells, de Tweede Wereldoorlog en de morele ontreddering die daarmee gepaard ging, het Fascisme en daarna de Koude Oorlog. En met deze verwijzingen is de cirkel rond want Philip Kerrs verhalen spelen zich af in precies die periode [ 1933 - eind jaren vijftig ], zijn hoofdrolspeler heeft het cynisme en het flegma van de Humphrey Bogart die Philip Marlowe of Sam Spade speelt. We herkennen de hard-boiled detective, de wisecracks, de illusieloze 'gelaten' onverzettelijkheid, de paranoia en de vervreemding. Daar voegen we nog aan toe dat Kerrs Bernie Gunther boeken net zo'n complexe, bij tijd en wijle verwarrende, en soms schijnbaar onlogische plots hebben als The Big Sleep, een van de [verfilmde] meesterwerken van Chandler. Dat alles leidt bijna onontkoombaar tot de conclusie dat Philip Kerr de Raymond Chandler van onze tijd is. Een mooier compliment kunnen we zo snel niet bedenken.


Philip Kerr (1956) werd geboren in Edinburgh, en woont met zijn gezin in Londen. Zijn vaste hoofdpersoon Bernie Gunther maakte zijn opwachting in de Berlijnse trilogie. Kerr schreef vervolgens De een van de ander, Een stille vlam en Als de doden niet herrijzen, die met prijzen en lof werden overladen. Zo werd De een van de ander in 2007 door zowel de Volkskrant als NRC Handelsblad verkozen tot beste thriller van het jaar; weekblad Vrij Nederland verkoos Als de doden nier herrijzen in 2010 tot VN-thriller van het jaar. Kerrs meest recente boek is Grijs verleden, dat in maart 2011 verscheen. Alle Bernie Gunther-thrillers zijn gebaseerd op werkelijke gebeurtenissen.

28 apr 2011

De 50 klassieken van NRC-Handelsblad

Naar aanleiding van het vorige item - De 50 beste...? - vragen klanten in de boekwinkel of we die lijst bij de hand hebben, zodat ze hem even kunnen doornemen. Daarom geef ik hem hieronder weer, en...ik kan niet nalaten te vermelden... het gros van de titels hebben we in huis!

De klassieken zoals geselecteerd door NRC-Handelsblad:

J. Bernlef: Hersenschimmen, in 84% van de winkels aanwezig
T. Rosenboom: Publieke werken 79%
Leo Tolstoj - Oorlog en vrede 78%
Multatuli - Max Havelaar 76%
Gerard Reve - De avonden 74%
Harry Mulisch - Het stenen bruidsbed 72%
Ida Gerhardt - Verzamelde gedichten 70%
Jonathan Littell - De welwillenden 69%
Willem Frederik Hermans - De donkere kamer van Damokles 66%
Gabriel García Márquez - Honderd jaar eenzaamheid 66%
Dante - De goddelijke komedie 66%
F.M. Dostojevski - Misdaad en straf 65%
Lewis Carroll - Alice in Wonderland 65%
Vladimir Nabokov - Lolita 63%
Willem Elsschot - Kaas 63%
Haasse - Het woud der verwachting 61%
Desiderius Erasmus - Lof der Zotheid 61%
Gustave Flaubert - Madame Bovary 58%
Nescio - De uitvreter 57%
Miguel de Cervantes - Don Quichot 54%
Grunberg - Blauwe maandagen 54%
Herman Melville - Moby-Dick 53%
F. Bordewijk - Karakter 53%
Jan Wolkers - Turks fruit 51%
Thomas Mann - De Toverberg 51%
Hugo Claus - Het verdriet van België 48%
Emily Brontë - Woeste hoogten 48%
Louis Couperus - Eline Vere 48%
Herman Gorter - Mei 47%
Kafka - De gedaanteverwisseling 47%
George Orwell - 1984 46%
Achterberg - Verzamelde gedichten 45%
L.-F. Céline - Dood op krediet 44%
J. Huizinga - Herfsttij der Middeleeuwen 43%
Theo Thijssen - Kees de jongen 41%
Italo Svevo - Bekentenissen van Zeno 40%
Joseph Conrad - Hart der duisternis 39%
Pessoa - Het boek der rusteloosheid 39%
M. Nijhoff - Verzamelde gedichten 38%
J.J. Voskuil - Het Bureau 35%
Marcel Proust - De kant van Swann 31%
Albert Camus - De pest 28%
Vd Heijden - Advocaat van de hanen 28%
Frans Kellendonk - Mystiek lichaam 28%
Stendhal - De Kartuize van Parma 27%
Salman Rushdie - De duivelsverzen 27%
Günter Grass - De blikken trom 24%
Frederik van Eeden - Van den koele meren des doods 23%
L.P. Boon - De Kapellekensbaan 16%
S.Vestdijk - De kellner en de levenden 15%

Het in voorraad hebben van een dergelijke lijst klassiekers is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Zoals NRC-journalist Arjen Fortuin in een begeleidend artikel opmerkt: 'je moet het maar kunnen betalen'. Sommige van die titels staan maanden of zelfs jaren in de winkel voor ze verkocht worden. Om rendabel te zijn moet je een zekere omloopsnelheid hebben, dat is nu eenmaal een economische wet. En ... de concurrentie van internetboekwinkels plus een zekere 'ontlezing' [althans van literair werk - men leest allerlei andere tekst of 'content' op het net en dat vraagt ook tijd en aandacht] maken dat veel 'stenen' boekwinkels niet veel financiële armslag meer hebben. Fortuins artikel eindigt met een beschrijving van de fratsen die winkeliers verzinnen om klanten te binden, maar, zo besluit hij, 'een boekhandelaar kan ook gewoon aan klantenbinding doen door te zeggen: koop dit boek bij mij, dan kan deze winkel blijven bestaan'. Dat zeg ik dan bij deze!

4 apr 2011

De 50 beste...?

NRC-journalist Arjen Fortuin denkt terug aan zijn jeugd en aan zijn boekwinkel van toen ... "zo vol kasten dat het onvoorstelbaar was dat er boeken niet waren"  Dat leek zo,  toen... in de ogen van een kleine jongen. Dat is nu wel anders. Vandaag de dag bepaalt meestal de omzetsnelheid welke boeken we op voorraad houden en welke niet. Er is weinig financiële speelruimte dus je laat je niet [teveel] leiden door persoonlijke literaire voorkeuren of verzameldrift of voor mijn part door snobistische motieven. Je doet aan verstandig voorraadbeheer of je gaat ten onder.

Maar goed, Fortuins mijmeringen roepen de vraag op: Bestaan er nog boekhandels die alles hebben ... boekhandels waar je de klassieken zo van de plank plukt? Meten is weten. De redactie van het boeken-katern van de kwaliteitskrant stelde een lijst samen van 50 klassieke titels, van 50 must-haves. Wij hebben in onze winkel ook geteld, want wij willen wel bij de besten horen, en we kwamen een heel eind . Maar wat jammer nou... niet Mei van Gorter, maar wel Verzen, niet De pest van Camus, maar wel De vreemdeling, niet Dood op krediet van Celine maar wel Reis naar het einde van de nacht...en van Stendhal niet De Kartuize van Parma, maar wel Het rood en het zwart. Het is om gek van te worden ...zo redden we het niet...net niet bij de beste 50.

En we lieten ons nog wel leiden door hetzelfde uitgelezen gezelschap dat voor Atheneum de beste 100 [baas boven baas] selecteerde voor de Perpetua-reeks. Maarten Asscher, Kees Fens, Arnon Grunberg, Piet Gerbrandy, Hella S. Haasse en Kristien Hemmerechts, ga daar maar eens tegenin. Fortuin en consorten wel ...en omdat wij er zo graag bij willen horen gaan we volgend jaar ten onder, aan onze verzamelwoede...de lijst Fortuin, de lijst Atheneum, en vast nog wel een lijst Ik weet het nog beter ... Wat moet dat moet, we willen nu eenmaal meetellen...en dat in een tijd waarin iedereen de halve dag op internet leest en blogt en speelt en straks eBoeken download waar je als boekhandelaar niks meer aan verdient...in ieder geval niet genoeg om meerdere klassieke canons in huis te halen en te houden.