Murakami voor moederdag

'Ten zuiden van de grens' van  Murakami herlezen. En me afgevraagd waarom dat boek niet gewoon weer  'Norwegian wood' heet, naar het liedje van de Beatles.  Ik weet wel ...  die titel heeft M. al gebruikt voor de roman waarmee hij beroemd werd, maar hij had ook nu weer prima de lading gedekt. 

Norwegian Wood - John Lennon : 

and when I awoke - 

I was alone - 

this bird had flown. 

Ten zuiden van de grens - Murakami:  

Maar toen ik wakker werd,
was ik alleen. 

Ze was nergens te zien. 

[ Trouwens, we zijn nog maar net op gang in De opwindvogelkronieken [bldz 34] of Murakami schrijft:
Toen ik wakker werd,
was ik alleen. [...]
van het meisje ontbrak ieder spoor.... 
dus misschien moeten we de boeken van M. zien als hoofdstukken in het 'ongoing ' feuilleton Norwegian Wood .]

In beide gevallen [de Beatles-song en Ten zuiden...] wordt het mysterie niet opgelost. Waarom ze verdwenen is, waarheen ze gegaan is, we weten het niet en we gaan daar ook niet achter komen. Net als in het liedje wordt in de boeken van Murakami het mysterie geformuleerd in klare taal. Je leest een aantal doodgewone zinnen over dagelijkse dingen, bijna zakelijke mededelingen over routinematige beslommeringen, opsommingen, herhalingen ook, en dan komt plotseling dat zinnetje dat het raadsel introduceert, dat vervreemdend werkt en spanning brengt,  b.v.: Vreemd genoeg kwam ze altijd op avonden waarop het stilletjes regende . (...?...).

Fameus is Murakami's heldere beeldspraak. En die ziet er bepaald niet uit zoals Tim Krabbé ons wilde doen geloven in De Wereld Draait Door, waar hij kwam getuigen van zijn liefde voor het werk van M. Hij is een apostel op een stoomwals. Hij is een heraut met een turbotrompet. Hij gaf een voorbeeld van de meesterlijke beeldspraak en kwam met het volgende :

Een mindere schrijver zou schrijven ( zei Krabbé) : “Ze zaten niet op dezelfde golflengte”, maar hij (Murakami) schrijft: “Als de Dalai Lama op sterven had gelegen en Erik Dolphy had hem via modulaties in het timbre van zijn basklarinet nog duidelijk willen maken hoe belangrijk het is om de juiste motorolie voor je auto te kiezen, dan hadden ze beter met elkaar gecommuniceerd dan ik met Noboru Wataya.

Dat is proza voor praalhanzen. Anders gezegd, dit fragment staat wel in 'De opwindvogelkronieken' maar het is niet bepaald een karakteristiek voorbeeld van de beeldspraak van Murakami en het lijkt vooral gekozen om indruk te maken. Doorgaans gaat het heel anders toe. Voorbeeld van de 'glasheldere' metaforen uit hetzelfde boek: [bldz 36] [...] zat ze moederziel alleen op de grond in een donkere kamer. In haar grijze blouse, roerloos en met de benen opgetrokken, was ze net een stuk bagage dat op de verkeerde plaats was neergezet. Heerlijk beeld, toch? Of, uit 'Ten zuiden van de grens': "Haar gezicht had geen enkele uitdrukking. Nee, dat is het niet precies. Uit haar gezicht was elke uitdrukking verdwenen... het deed me denken aan een kamer waaruit alle meubilair was weggehaald. Dat is de metafoor en dan kan hij het beeld nog versterken met : (...) maar uit haar gezicht sprak niets. Of het moest grenzeloze leegte zijn die ze wilde uitdrukken"... Zo pak je dat aan. Geen lange zinnen, geen ingewikkelde constructies ...alles helder, kort en bondig . Gewoner dan gewoon is zijn taal... Zoals zelfs het meest fascinerende labyrint is opgebouwd uit saaie, gelijkvormige, geschoren hagen wordt Murakami's mysterie kalmpjes ontvouwd in eenvoudige zinnen. Er wordt niet gepronkt met encyclopedische kennis, er wordt niet opzichtig gerefereerd aan geschiedenis of mythologie, het wordt nooit een vertelling voor ingewijden. Iedereen kan het lezen , iedereen kan de tekst begrijpen, ook al krijg je de nagel niet echt achter het mysterie en eindigen we allemaal gegarandeerd met een eigen verhaal. Hoe dan ook, Murakami schrijft 'gewoon'.
 

Desondanks  heeft hij snob-appeal en er is geen schrijver wiens ontdekking door meer mensen geclaimd wordt. Op het internet wemelt het van figuren die opgewonden getuigen hoe zij hun eerste Murakami oppakten in ...zomaar een boekwinkeltje... en onmiddellijk verslingerd raakten. Zelf ontdekt...een nog 'geheim' meesterwerk! Maar dan volgt het dilemma: stilhouden of getuigen. Genieten van je positie van ingewijde of showen en het uitschreeuwen.

De snob vecht met de apostel maar de uitslag wachten we niet af, want wij boekverkopers, wij kennen dat dilemma niet. Wij houden van hardlopers, van boeken die lekker verkopen, wij houden zelfs van millionsellers . En wij weten...iedereen kan Murakami lezen en waarderen. Murakami  is minder exclusief dan de uitverkorenen van het eerste uur zouden wensen. Van Murakami 's werk kun je heel goed genieten zonder dat je alle verhaalplots kunt duiden. Murakami laat het raadsel het raadsel, zoals het leven dat heel vaak ook doet. En juist daarom zeggen wij:  Murakami voor de massa, Murakami voor Moederdag!